Dokładnie 70 lat temu Zofia Kossak trafiła w transporcie 244 więźniarek do KL Auschwitz II-Birkenau i została oznaczona numerem 64491. Zofia Kossak podczas wojny uczestniczyła aktywnie w działalności konspiracyjnej. Z tego też powodu ukrywała się pod nazwiskiem Zofia Śliwińska. Była współorganizatorką Frontu Odrodzenia Polski i Rady Pomocy Żydom („Żegoty”). 25 września 1943 roku została aresztowana i uwięziona na Pawiaku. 5 października 1943 roku została przywieziona do obozu koncentracyjnego. W kwietniu 1944 roku z wyrokiem śmierci ponownie trafia na Pawiak. Została stamtąd zwolniona, dzięki staraniom władz podziemia, pod koniec lipca.

Wspomnienia z Birkenau Kossak spisała zimą, na przełomie 1944 i 1945 roku, w Częstochowie. Przedstawiła w nich swoje doświadczenia obozowe. Książka została po raz pierwszy wydana w 1946 roku. Były to więc wspomnienia pisane „na świeżo”, zaledwie kilka miesięcy po traumatycznych przeżyciach jakim był pobyt w obozie.

Autorka dzieli swoją książkę na poszczególne tematy, chcąc tym przybliżyć codzienność obozu – Kossak pisze po kolei o pewnych stałych elementach obozu takich jak przyjazd, jedzenie, praca, codzienne życie w bloku, choroby, itd. Sama jednak w pewnym momencie zaznacza: „Niech bowiem czytelnik nie zapomina, że otrzymuje niniejszą relację rozbitą na rozdziały, oświetlające z osobna te lub owe strony życia lagrowego. Wskutek tego mimo woli ulega sugestii pewnej kolejności, etapowości dokuczliwych plag; najpierw było to, potem tamto, w następnym okresie to… Otóż nie. W rzeczywistości wszystko było wciąż i równocześnie.”

Przerażający czas spędzony w obozie Kossak dokładnie opisuje, przywołując nazwiska towarzyszek niedoli. Autorka – patriotka i katoliczka – odwołuje się często do swojej wiary w Boga i miłości do ojczyzny. Trąci to odrobinę myszką – my Polki – wierne i ofiarne, same zalety, za to Niemki – nic nie rozumieją, nie wiedzą. (Warto pamiętać, że nie chodzi tylko o Niemców-oprawców; do obozu zsyłane były również Niemki – więźniarki jak Kossak).

Z pewnością warto zajrzeć do tej relacji, która jest świadectwem strasznego czasu, jaki stał się udziałem autorki.

Książkę można kupić w księgarni Muzeum w Oświęcimiu.

Zofia Kossak, Z otchłani, Państwowe Muzeum w Oświęcimiu, Książka i Wiedza, Warszawa 2004.